Asepsi Antisepsi Değerlendirme Soruları Cevap Anahtarı

 Tıbbi Atık Torbalarının Teknik Özellikleri 

Tıbbi atıkların toplanmasında kırmızı renkte aşağıda belirtilen özellikleri taşıyan torbalar kullanılır.

• Yırtılma, patlamaya karşı dayanıklı ve kolay taşınabilmeli, 
• Orijinal orta dansiteli polietilen hammadden yapılmış ve tabanı çift dikişli çift taban dikişli, körüksüz ve sızdırmaz olarak üretilmeli,
• Çift kat kalınlığı 100 mikron olmalı, 
• Minimum taşıma kapasitesi 10 kg olmalı, 
• Her iki yüzünde uluslararası “Biyotehlike amblemi” ve “DİKKAT TIBBİ ATIK” yazısının olmalı.

 Torbalar toplam volümünün maximum ¾ ü kadar doldurulmalı ve daha sonra sıkıca bağlanmalıdır. Gerekirse ikinci torba kullanılabilir. Bu torbalar tekrar kullanılmaz ve dönüştürülmez. 

 Tıbbi Atıkların Kaynakta Toplanması 

Tıbbi atık yönetiminin en önemli basamaklarından biri, enfekte atıkların çıktıkları noktalarda evsel ve geri dönüşümü sağlanabilen atıklardan ayrı olarak toplanmasıdır. Kaynağında ayrılabilen atıkların bertaraf edilmesinde önemli olan, bu tür atıkların evsel atıklardan bağımsız ve türlerine göre ayrı torbalar halinde toplanmasıdır. Değişik ülkelerde atık türlerine göre çeşitli renk kotlamaları olan özel paketlemeler uygulanır. Tıbbi atıkların uygun şekilde paketlenmesinin amacı, bu işle ilgili personeli olduğu kadar diğer kişileri de atıklarla olan ilişkiden dolayı meydana gelebilecek yaralanma ve hastalık bulaşma riskinden korumaktır. Atıkların paketlenerek toplanması atık oluşumundan bertaraf edilmesine kadar gereklidir.

 Kaynağında ayrılan tıbbi atıkların düzenlenmesi, hem bertaraf edilmesini kolaylaştıracak, hem de toplam bertaraf edilecek atık miktarını azaltacağından maliyeti çok düşürecektir. 

Tıbbi atıkların kaynakta ayrı olarak toplanması

Tıbbi atıklar, başta doktor, hemşire, ebe, veteriner, diş hekimi, laboratuvar teknik elemanı olmak üzere ilgili sağlık personeli tarafından oluşumları sırasında kaynağında diğer atıklar ile karıştırılmadan ayrı olarak biriktirilir. Toplama ekipmanı, atığın niteliğine uygun ve atığın oluştuğu kaynağa en yakın noktada bulunur. Tıbbi atıklar hiçbir suretle evsel atıklar, ambalaj atıkları ve tehlikeli atıklar ile karıştırılmaz. 

Sağlık kuruluşlarından kaynaklanan atıkların çeşitlerine göre farklı renkli torbalara yerleştirilmesi 

Sağlık kuruluşlarında oluşan atıklar, birbirinden kolayca ayırt edilebilen dört ayrı renkteki torba/kutu içine toplanır. 

tıbbi atıkların ayrıştırılması

 Tıbbi atıkların kaynakta ayrı olarak toplanması 

Patolojik Atıklar 

Laboratuvar çalışmaları esnasında üretilen patolojik atıklar çoğu kez deneylerde kullanılan hayvan leşleri olup bunlar (enfeksiyöz olsun olmasın) diğer enfeksiyöz atıklardan ayrı olarak kırmızı renkli plastik torbalarda biriktirilirler. Torbalar aşırı doldurulmaz. Ağızları sıkıca bantlanır. Delinmemesi için gereken dikkat gösterilir. Gerekiyorsa ikinci bir torbaya konur. Tıbbi atıkların toplanacağı güne kadar derin dondurucuda saklanır. Patolojik atıklar otoklavlanabilirlerse de genellikle rahatsızlık verici ağır bir koku yaydıklarından tercih edilmez. İdeali yakılmalarıdır. 

Enfeksiyöz Atıklar 

En iyi dekontaminasyon yöntemi otoklavlamadır. Doğrudan mikroorganizma kültürü, hücre kültürü veya yoğunlaştırılmış kültür çalışan laboratuvarların atıkları için otoklavlama zorunludur. Bunun dışında kalan klinik veya klinik dışı laboratuvarların atıkları için risk değerlendirilmesi yapılmak ve amaca uygun olmak koşulu ile dekontaminasyon için dezanfektanlar da kullanılabilirler. Bunun için dekontamine edilecek malzemeler değerlendirilmeli ve uygun kimyasal yöntemler belirlenmelidir. Dekontaminasyon için otoklav kullanılacak ise süre ve sıcaklık malzemenin niteliğine ve miktarına bağlı olarak değişiklik gösterir. Bu nedenle her bir malzeme gerektiğinde ayrı ayrı değerlendirilerek en uygun süre ve sıcaklık belirlenmelidir. Her türlü enfeksiyöz atık (hayvan leşleri hariç), birim dışına çıkarılmadan önce otoklavlanarak dekontamine edilir. Bu amaçla; 1 litre ve/veya kg’dan az atıklar için 121C’de en az 15 dakika, 1-4 lt/kg arasındaki malzemeler için 121C’de en az 30 dakika, 4-lt/kg’dan fazla malzemeler için ise en az 121C’de en az 45 dakika olacak şekilde otoklavlama yapılır. Bu nedenle enfeksiyöz atıklar otoklav torbalarında uygun şekilde toplanır. 

Basınçlı Kaplar 

Basınç altındaki maddelerle çalışırken özel sistemler gereklidir. Gaz tüpleri, içlerinde bulunan gazların özelliğine göre mekanik, fiziksel ve/veya sağlık ile ilgili hasarlara neden olabilirler. Gaz tüpleri güvenli olarak zincirlenecek, her zaman dik pozisyonda tutulacak, birbiri üzerine dayanmasına izin verilmemelidir. Gaz tüplerini depolarken veya hareket ettirirken vana kapağı güvenli bir şekilde kapatılmalıdır. Hiçbir zaman gaz tüpünün havası tam alınmayacak; her zaman hafif basınç kalması sağlanmalıdır. Oksijen silindirinin yüksek basınçlı kısmında yağ veya gres yağı olması patlamaya neden olabilir. Oksijen regülâtörünün üzeri yağlanmayacak veya oksijen silindirinde bir fuel gaz regülâtörü kullanılacaktır. Basınçlı gazlarla çalışırken her zaman güvenlik gözlükleri takılacaktır. Her zaman uygun sayaç, materyal kullanılacaktır. Gaz tüplerinin her zaman uluslararası tanımlanan renklerde olmasına dikkat edilecektir. Basınçlı kabın özelliğine uygun plastik torba veya kaplarda toplanır.

Kimyasal Atıklar 

Laboratuvarlarda veya birimlerde çalışmalar sonucu ortaya çıkan kimyasal atıklar, öncelikle tehlikesiz ve tehlikeli kimyasal atıklar şeklinde ayrıştırılır. Kimyasal atıklar; toksik, korozif, yanıcı ve reaktif (su ile reaksiyon verebilen, şoklara hassas) özelliklerden en az birine sahip olmaları durumunda tehlikeli kimyasal atık olarak kabul edilirler. Sayılan özelliklerden hiçbirine sahip olmayan kimyasallarla çalışma sonucu üretilen atıklar tehlikesiz kimyasal atık olarak sınıflandırılırlar. 

Tehlikeli madde ve müstahzarların etiketlenmesinde kullanılacak tehlike sembol ve işaretleri 

Ağır metal içeren atıklardan bu sınıfa giren en önemli atık türü pillerdir. Atık piller her birimde en az bir adet olarak bulunan ve TAP ait olan pil toplama kaplarına konacaktır. 

 Atık pil kutusu örnekleri 

 Tehlikeli Atıklar 

Sağlık kuruluşlarında oluşan genotoksik atıklar, farmasötik atıklar, ağır metal içeren atıklar, kimyasal atıklar ve basınçlı kaplar diğer atıklardan ayrı olarak toplanmalı ve “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine” göre bertaraf edilmelidir. Ünitelerde oluşan röntgen banyo suları ise Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda geri kazanılmalı veya bertaraf edilmelidir. 

 Radyoaktif Atıklar 

Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Mevzuatı hükümlerine göre toplanıp uzaklaştırılır. Katı Radyoaktif Atıklar; radyoaktif biriktirme kabı üzerinde “Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği’nde belirtilen “Uluslararası Radyoaktif Atıklar Amblemi” bulunur ve kullanılan radyoaktif maddenin yaydığı radyasyonun tipine ve enerjisine göre gerekiyorsa uygun malzeme ile zırhlanır. Bu atık kaplarının içine yerleştirilen tıbbi atık torbaları dolduğunda ağızları sıkıca bağlanıp etiketlenerek uzun süreli radyoaktif atık bekletme deposunda aktivite değerleri belirlenen sınırların altına düşene kadar (<1 mikroSv/saat) tutulur. Beklemiş ve gerekli radyasyon ölçümleri yapılmış katı atıklar tıbbi atık olarak değerlendirilir. Radyoaktif olmayan atıklar, tehlikeli kimyasal maddeler radyoaktif atık biriktirme kabına atılmazlar. 

 Kesici ve Delici Tıbbi Atık Kapları 

Sarı renkli kırmızı kapaklı sert plastik kaplarda toplanır. Kesici ve delici özelliği olan atıklar diğer tıbbi atıklardan ayrı olarak delinmeye, yırtılmaya, kırılmaya ve patlamaya dayanıklı, su geçirmez ve sızdırmaz, açılması ve karıştırılması mümkün olmayan, üzerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “DİKKAT! KESİCİ ve DELİCİ TIBBİ ATIK” ibaresi taşıyan plastik veya aynı özelliklere sahip lamine kartondan yapılmış kutu veya konteynerlerdir. 

Kesici ve delici tıbbi atık kutusu

 Geri Dönüşümlü Kontamine Malzemeler 

Mikrobiyolojik çalışmada kullanılan ve tekrar kullanıma girmesi gereken her türlü kontamine cam (tüpler, pipetler, beher, erlen, balonlar...) ve diğer malzeme geri dönüşümlü enfeksiyöz atık olarak sınıflandırılır. Bu tür kirliler doğrudan (torba içermeyen) çelik otoklav kovası içinde biriktirilir. Pipetler ise içerisinde uygun dezenfektan bulunan ve tamamen pipetin girebildiği bir kapta ya da silindirde biriktirilir. Kova veya kap aşırı doldurulmadan dekontamine edilir. Tek kullanımlık enfeksiyöz atık içeren kovaların içeriği - otoklavlanıncaya kadar- asla çıkarılmaz, boşaltılmaz, sıkıştırılmaz veya başka bir kaba ya da torbaya aktarılmaz.

 Sıvı Enfeksiyöz Tıbbi Atıklar 

Her türlü sıvı mikroorganizma kültürleri, sıvı klinik örnekler, serum dilusyonları sıvı enfeksiyöz atıktır. Sıvı enfeksiyöz atıklar asla lavaboya boşaltılmazlar. Hücre kültürü ya da bazı serolojik çalışmalarda olduğu gibi sıvı enfeksiyöz atıklar içine otoklav torbası konmuş bir masa-üstü atık toplama kabında biriktirilir; dolması beklenmeden -iş bitince- toplama kabı ile birlikte dekontamine edilir. Dökülme-saçılmalar sonucu ortama yayılan enfeksiyöz sıvılar da “biyolojik acil dökülme-saçılma prosedürü”ne uygun olarak uygun emici malzeme (kağıt havlu v.b.) ile yoğunlaştırılır ve otoklav torbasına konur. Rutin mikrobiyolojik incelemeler için laboratuvara gelen su numuneleri bu kapsamda olmayıp analiz sonrasında genel kanalizasyona verilebilir. 

 Uluslararası Biyotehlike Amblemi 

Uluslararası biyotehlike amblemi, toplanmasından taşınmasına, geçici depolanmasından bertarafına kadar diğer atıklardan ayrı işlem görmesi gereken tehlikeli tıbbi atıkları belirten bir işarettir. Uluslararası Biyotehlike Amblemi, tıbbi atık torbaları veya kapları ile kesici-delici atık kapları, bunların taşınmasında kullanılan konteyner ve araçlar ile geçici depolama birimlerinin üzerlerinde bulundurulması gerekir. 

Uluslararası biyotehlike amblemi

UYGULAMA FAALİYETLERİ

Aşağıdaki işlem basamakları ve önerileri takip ederek tıbbi ve tehlikeli atıkların kontrolü yönetmeliğine uygun olarak tıbbi atıkları toplayınız. 

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Aşağıdakilerden hangisi enfekte atık olarak değerlendirilir?

 A) Piller ve kırık termometreler 

B) Kan basıncı ölçüm cihazları 

C) Radyoterapi veya laboratuvar araştırmalarından artan sıvılar 

D) Enfekte hastalarla temas eden araç gereçler ve dokular 

E) Miadı dolmuş veya kullanılmayan ilaçlar 

2. Aşağıdakilerden hangisi farmösotik atık olarak değerlendirilir?

A) Piller ve kırık termometreler 

B) Kan basıncı ölçüm cihazları 

C) Radyoterapi veya laboratuvar araştırmalarından artan sıvılar 

D) Enfekte hastalarla temas eden araç gereçler ve dokular 

E) Miadı dolmuş veya kullanılmayan ilaçlar

3. Aşağıdakilerden hangisi Dünya Sağlık Teşkilatı tarafından gelişmiş ülkelerde yapılan araştırmalarda sağlık kuruluşlarında oluşan atıkların kompozisyonu ile ilgili olarak tıbbi atıklar içinde en fazla yere sahip olan atık türüdür?

A) Evsel atık yönetim sistemi ile işlenebilen genel tıbbi atıklar 

B) Patolojik ve enfekte atık 

C) Kesici atık 

D) Kimyasal ve farmasötik atık 

E) Radyoaktif veya sitotoksik atık 

4. Aşağıdaki hangi atık türleri kırmızı renkli atık torbalarından toplanması gerekir? 

A) Enfekte atık 

B) Evsel nitelikli atıklar

C) Kesici ve delici özelliği olan atıklar 

D) Radyoaktif atıklar 

E) Ambalaj atıkları 

5. Aşağıdaki hangi atık türleri siyah renkli atık torbalarından toplanması gerekir? 

A) Geri kazanılabilen cam gibi malzemelerin 

B) Kesici ve delici özelliği olan atıklar 

C) Evsel nitelikli genel atıklar 

D) Radyoaktif atıklar 

E) Ağzı sıkıca kapatılmış enfekte atık

Asepsi, Antisepsi Değerlendirme Soruları

1. Aşağıdakilerden hangisi, sterilizasyon uygulamalarında kullanılan fiziksel bir yöntem değildir?
A) Basınçlı buhar
B) Kaynatma
C) Basınçsız buhar
D) Ultraviyole ışınları
E) Alkoller

2. Bir cisim veya maddede bulunan patojen mikroorganizmaların fiziksel ya da kimyasal yöntemlerle öldürülmesi işlemi, aşağıdakilerden hangisidir?
A) Antiseptik
B) Dezenfeksiyon
C) Asepsi
D) Sterilizasyon
E) Sanitasyon

3. Hastane enfeksiyonlarının önlenmesinde en etkili ve ucuz yol hangisidir?
A) Antibiyotik kullanma
B) Hastayı izole etme
C) El yıkama
D) Hastaneyi ilaçlama
E) Enfeksiyon kaynaklarını tespit etme

4. Aşağıdakilerden hangisi, cerrahi asepsi ilkelerinden değildir?
A) Cildin içerisine yerleştirilecek bütün malzemeler steril olmalıdır.
B) Gerektiğinde steril pens kullanılmalıdır.
C) Steril alan veya cisim üzerine herhangi bir sıvı sıçratılmamalıdır.
D) Kirli çarşaf veya eşyayı, üniformaya dokundurmadan taşımalıdır.
E) Eğer sterilizasyonda en ufak bir şüphe varsa cisim kontamine kabul edilir.

5. Basınçlı buharla sterilizasyonda aşağıdakilerden hangisi kullanılır?
A) Otoklav
B) Etüv
C) Koch kazanı
D) Arnold kazanı
E) Pastör fırını

(NOT: Soruların cevapları 06.11.2016 tarihinde yayınlanacaktır)


TIBBİ ATIKLARIN TOPLANMASI 
Dünya Sağlık Teşkilatına göre; “Sağlık kuruluşları, araştırma kuruluşları ve laboratuvarlar tarafından oluşturulan tüm atıklar tıbbi atıktır.”

 “Bunun dışında evde yapılan tıbbi bakım (diyaliz, insülin enjeksiyonları) esnasında üretilen atıklar gibi küçük veya dağınık durumda bulunan kaynaklardan çıkan atıklar da tıbbi atıktır”.

 Sağlık Kuruluşlarında Üretilen Atıkların Nitelikleri

Sağlık kuruluşlarından kaynaklanan atıklar evsel nitelikli atıklar, tıbbi atıklar, tehlikeli atıklar ve radyoaktif atıklar olarak nitelendirilir.

Tıbbi atıkları diğer atıklardan ayırmak amacıyla uluslararası biyotehlike amblemi kullanılır.

Uluslararası biyotehlike amblemi

 Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ne göre sağlık kuruluşlarında aşağıda belirtilen işlemler sonucu oluşan atıklar tıbbi atık olarak değerlendirilir. 

• Mikrobiyolojik laboratuvar atıkları 
• Kan, kan ürünleri ve bunlarla kontamine olmuş nesneler
• Kullanılmış ameliyat giysileri (kumaş, önlük ve eldiven vb.)
• Diyaliz atıkları (atık su ve ekipmanlar) 
• Karantina atıkları 
• Bakteri ve virüs içeren hava filtreleri
• Enfekte deney hayvanı leşleri, organ parçaları, kanı ve bunlarla temas eden tüm nesneler 
• Vücut parçaları, organik parçaları, plasenta, kesik uzuvlar vb. (insani patolojik atıklar) 
• Biyolojik deneylerde kullanılan kobay leşleri
• Enjektör iğneleri
• İğne içeren diğer kesiciler
• Bistüriler 
• Lam-lamel 
• Kırılmış diğer cam vb.

Sağlık Kuruluşlarından Kaynaklanan Evsel Nitelikli Atıklar 

Sağlık kuruluşlarından kaynaklanan evsel nitelikli atıklar genel atıklar ve ambalalajlı atıklar olarak sınıflandırılır. 

Genel Atıklar 

Sağlıklı insanların bulunduğu kısımlar, hasta olmayanların muayene edildiği bölümler, ilk yardım alanları, idari birimler, temizlik hizmetleri, mutfaklar, ambar ve atölyelerden gelen evsel nitelikli ambalajlı atıklar, tıbbi atıklar ve tehlikeli atıklar dışındaki tıbbi merkezlerden kaynaklanan tüm atıkları kapsar. 

Evsel nitelikli genel atıklar, üzerlerinde hangi klinik ve hangi kata ait olduğunu belirten etiketlerin bulunduğu siyah renkli poşetlerde toplanmalıdır. Bu poşetler, sert plastikten imal edilmiş, yıkanıp dezenfekte edilebilen kapaklı kovalarda bulundurulmakta ve belirlenen saatlerde geçici atık deposuna götürülmek üzere toplanmalıdır. 

Evsel atıklar, kesinlikle diğer atıklardan (ambalaj atıkları, tıbbi atıklar ve tehlikeli atıklar) ayrı olarak toplanırlar. Birimdeki tüm personelin bu torbaların kullanım amacını bilmesi sağlanır. Evsel atıklar toplanmaları sırasında tıbbi atıklar ile asla karıştırılmazlar. Kazara karışmaları durumunda tıbbi atık olarak kabul edilirler. Ayrı biriktirilen evsel atıklar, birimde, bu iş için görevlendirilmiş personel tarafından sadece bu iş için ayrılmış taşıma araçları ile taşınarak “Evsel Atık Geçici Depolama Yeri”ne götürülür. 

Ambalaj Atıkları 

Kâğıt-karton, plastik ve metal ambalaj atıkları, kontamine olmamaları şartıyla mavi renkli plastik torbalarda toplanmalıdır. Birim sorumlusu personelinin bu torbaların ve geri dönüşüm amacıyla kullanılan kutuların amacını bilmesini sağlamakla yükümlüdür. Serum, ilaç şişeleri ve “tehlikeli olmayan kimyasallar”a ait boşalmış şişeler gibi cam ambalaj atıkları da yine kontamine olmamaları şartıyla diğer ambalaj atıkları ile birlikte mavi renkli plastik torbalarda veya geri dönüşüm kutularında toplanırlar. 

 

Evsel nitelikli ambalajlı mavi atık torbası 

Tıbbi ve Tehlikeli Atıkların Sınıflandırması 

Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından, tıbbi atıkların güvenli yönetimi amacıyla yayımlanan “Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” (Tarih:22.07.2005, RG:25883)’nde ise sağlık kuruluşlarından kaynaklanan atıklar dört ana başlık altında toplanmıştır. 

Bunlar: 

• Evsel nitelikli atıklar-genel atıklar-ambalaj atıkları
• Tıbbi atıklar-enfeksiyöz atıklar-patolojik atıklar-kesici-delici atıklar
• Tehlikeli atıklar
• Radyoaktif atıklar 

Dünya Sağlık Teşkilatı, Basel Sözleşmesi Sekretaryası ve Avrupa Birliği tarafından yürütülen teknik çalışmalarda tıbbi atıklar için farklı sınıflandırmalar yapılmıştır. 

Basel Sözleşmesi Sekretaryası tarafından hazırlanan “Biyomedikal ve Sağlık Bakım Atıklarının Çevreyle Uyumlu Yönetimi Teknik Kılavuzu’na göre biyomedikal atıkların ve sağlık bakım atıklarının sınıflandırılması yapılmıştır. Buna göre biyomedikal atıklar ve sağlık bakım atıkları aşağıdaki gruplara ayrılmaktadır: 

Enfeksiyöz atık

  *Laboratuvar çalışmalarında oluşan enfekte kültürler,

  *Enfeksiyon hastalığı olan hastalara yapılan ameliyat ve otopsi atıkları, (dokular, kan veya diğer vücut sıvıları ile temas etmiş maddeler ve araç gereçler, vb.)

 *Karantina altındaki servislerde bulunan enfekte hastalardan kaynaklanan atıklar, (hasta çıktıları, enfekte veya cerrahi yaraların pansuman malzemeleri, insan kanı veya diğer vücut sıvıları ile kirlenen giysiler, vb.) 

 *Enfekte olmuş hemodiyaliz hastalarının atıkları, (tüp ve filtre gibi diyaliz malzemeleri, dispozibl havlular, gecelikler, önlükler, eldivenler ve laboratuvar giysileri, vb.) 

 *Enfekte olmuş laboratuvar hayvanları, 

 *Enfekte kişi ve hayvanlarla temas eden diğer malzeme veya aletler. 

Patolojik atık 

Patolojik atıklar; doku, organ, vücut parçaları, insan fetüsleri ve hayvan leşleri, kan ve vücut sıvılarından oluşur. Bu kategoride tanımlanan insan ve hayvan vücut atıkları, anatomik atık olarak da adlandırılır. 

Kesici delici atıklar

Şırınga, enjektör ve diğer tüm deri altı girişim iğneleri, lanset, bisturi, bıçak, serum seti iğnesi, cerrahi sütur iğneleri, biyopsi iğneleri, intraket, kırık cam, ampul, lam-lamel, kırılmış cam tüp ve petri kapları gibi batma, delme, sıyrık ve yaralanmalara neden olabilecek atıklardır. 

 Kesici-delici atık kutusu

Farmasötik atık 

Farmasötik atıklar; süresi dolmuş kullanılmayan, yanlışlıkla dökülen ve kontamine olan farmasötik ürünler, ilaçlar, aşılar ve artık istenmeyen ve uygun şekilde bertaraf edilmesi gereken atıkları içerir. 

Genotoksik atık

 Genotoksik atık; yüksek derecede tehlikelidir ve mutajenik, teratojenik ve karsinojenik özelliklere sahip olabilir. Hem hastane içerisinde hem de bertaraftan sonra ciddi güvenlik problemleri meydana getirir ve özel dikkat gösterilmelidir. Genotoksik atıklar; bazı sitostatik ilaçları, sitostatik ilaçlarla tedavi edilen hastaların kusmuk, idrar veya dışkıları, kimyasallar ve radyoaktif maddeleri içerebilir. Bu kategorideki temel maddeler olan sitotoksik (veya antineoplastik) ilaçlar; bazı canlı hücrelerin büyümesini durdurma veya öldürme yeteneğine sahiptirler ve kanser kemoterapisinde kullanılırlar. 

Kimyasal atık 

Kimyasal atık; katı, sıvı ve gaz kimyasalların atılmasından oluşur. Örnek olarak tanı ve deneysel çalışmalar, hastane genel temizlik ve dezenfeksiyon işlemlerinden çıkan atıklar verilebilir. Sağlık hizmetlerinden oluşan kimyasal atık tehlikeli veya tehlikesiz olabilir. Atık aşağıdaki özelliklerden en az birine sahipse tehlikeli olarak düşünülür. Bunlar: toksik, korozif, yanıcı, reaktif, (patlayıcı, suya reaktif, şoka duyarlı), genotoksik (sitotoksik ilaçlar vb.) 

Formaldehid, fotografik kimyasallar, solventler, organik ve inorganik kimyasallar, sağlık kuruluşlarında yaygın olarak kullanılan ve atıklarda bulunma olasılığı en fazla olan tehlikeli kimyasal türleridir.

 Tehlikesiz kimyasal atıklar ise şeker, amino asit ve bazı organik ve inorganik tuzlar gibi maddelerle bulaşmış ve tehlikeli kimyasal atık özelliklerinden hiçbirini göstermeyen kimyasal maddelerden oluşur

Yüksek oranda ağır metal içerikli atıklar 

Yüksek oranda ağır metal içerikli atıklar, tehlikeli kimyasal atıkların bir alt kategorisidir ve genellikle aşırı toksiktir. Cıva atıkları, kırılan klinik araç gerecin atılmasından kaynaklanır fakat bu atıkların miktarları onların yerine elektronik aletlerin (termometreler, tansiyon aletleri, vb.) kullanılması ile azalır. Diş hekimliği ile ilgili atıklar yüksek cıva içeriğine sahiptir. Kadmiyum atıkları, pillerin boşalmasından meydana gelir. Radyoloji ve diagnostik bölümlerinin, radyasyon geçirmez hale getirilmesinde, kurşun içeren bazı ahşap paneller kullanılır.

Basınçlı kaplar 

Tıpta birçok gaz türü kullanılır ve sıklıkla da basınçlı silindirler, kartuşlar ve aerosol kutuları elde edilir. Hareketsiz ya da potansiyel zararlı da olsa basınçlı kaplardaki gazlara daima dikkatli bir şekilde işlem yapılmalıdır; bu kaplar yakılırsa patlayabilir veya kaza ile delinebilir. 

Radyoaktif atıklar 

İyonize radyasyonu, normalde insanlar hissedemez ve genellikle kişi çok yüksek dozda almadıkça acil etkilere (yanık vb.) sebep olmaz. Tıbbın iyonize radyasyonu kullandığı alanlar, X ışınları ά ve β partikülleri ve radyoaktif maddeler tarafından salınan γ ışınlarını içerir. Radyoaktif maddeler, hücre içi materyalin iyonlaşmasına sebep olur; bu yüzden genotoksiktirler. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu mevzuatı hükümlerine göre toplanıp uzaklaştırılır. 

 Tıbbi Atık Kaynakları 

Tıbbi atık kaynakları üretim miktarlarına göre genellikle majör ve minör olarak sınıflandırılabilir. Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nde ise bu sınıflandırma; büyük, orta ve küçük kaynaklar şeklinde yapılmıştır. Bu kaynaklar aşağıda detaylı olarak verilmektedir.

Büyük Miktarda Atık Üreten Sağlık Kuruluşları 

• Üniversite hastaneleri ve klinikleri 
• Genel maksatlı hastaneler ve klinikleri çöp ve atık
• Doğum hastaneleri ve klinikleri 
• Askeri hastaneler ve klinikleri

 Orta Miktarda Atık Üreten Sağlık Kuruluşları 

• Sağlık merkezleri, tıp merkezleri, dispanserler 
• Ayakta tedavi merkezleri 
• Morglar ve otopsi merkezleri 
• Hayvanlar üzerinde araştırma ve deneyler yapan kuruluşlar 
• Bakımevleri ve huzurevleri 
• Tıbbi ve biyomedikal laboratuvarlar 
• Hayvan hastaneleri 
• Kan bankaları ve transfüzyon merkezleri
•  Acil yardım ve ilk yardım merkezleri 
• Diyaliz merkezleri 
• Rehabilitasyon merkezleri 
• Biyoteknoloji laboratuvarları ve enstitüleri 
• Tıbbi araştırma merkezleri

Küçük Miktarda Atık Üreten Sağlık Kuruluşları 

• Sağlık hizmeti verilen diğer üniteler (doktor muayenehaneleri, diş ve ağız sağlığı muayenehaneleri ve benzerleri)
• Veteriner muayenehaneleri 
• Akupunktur merkezleri 
• Fizik tedavi merkezleri 
• Evde yapılan tedavi ve hemşire hizmetleri 
• Güzellik, kulak delme ve dövme merkezleri 
• Eczaneler 
• Ambulans hizmetleri 
• Hayvanat bahçeleri 

Yukarıda sıralanan küçük ve dağınık durumdaki kaynaklar, klasik hastane atıklarına benzer kategorilerde tıbbi atıklar üretmekle birlikte, bileşenleri farklılıklar göstermektedir. Örneğin bu kaynaklar nadiren radyoaktif ve sitostatik atık üretirler; üretilen atıklar genellikle insan vücut parçaları içermezler ve kesiciler çoğunlukla hipodermik iğnelerden oluşur.

Tıbbi Atıkların Zararları 

Enfekte atıklar birçok patojen mikroorganizmalardan birini içerir. Tıbbi atıklar, üretildikleri andan yok edilme işlemi sona erinceye kadar geçen süreçte çevre ve insanlarla doğrudan ya da dolaylı etkileşim içindedir. Tıbbi atıkların çevreye etkileri; biyolojik, kimyasal, fiziksel nitelikte olabilmektedir. Enfekte atıklardaki patojenler, derideki batma, yıpranma veya kesi yoluyla, mukoz membranlar yoluyla, solunum, sindirim gibi yollarla insan vücuduna girebilir. 

*Tıbbi atıklar, gerek içeriklerindeki hastalık yapıcı veya bulaştırıcı maddelerle doğrudan; bazen de fare, sinek vb. diğer canlılar için (fauna) beslenme ve üreme kaynağı olması nedeniyle insan ve çevre sağlığını dolaylı olarak olumsuz etkileyebilmektedir.

 

* Doğrudan veya aracı hayvanlarla bulaşabilen cüzam, veba, kolera, dizanteri, tüberküloz, kuduz, sıtma gibi hastalıklara ve biyolojik olumsuzluklara neden olur. Örnek çöp depolama alanlarında oluşan sızıntı suları ve gazlar, kimyasal ve biyolojik olumsuzluklara neden olabilmektedir. 

* Çevreye sorumsuzca bırakılan çöp ve atıklar insanlara fiziksel zararlar verebilmektedir. 

 

STERİLİZASYON

Sterilizasyon, herhangi bir maddenin veya cismin birlikte bulunduğu tüm mikroorganizmaların her türlü canlı ve aktif şekillerinden (vejetatif ve spor şekilleri de dahil öldürülmesi) arındırılması işlemine denir.

 Sterilizasyonun amacı ve önemi

Sterilizasyonun etkin olarak uygulanması hastane enfeksiyonları ile savaşta ön koşuldur. Hastane enfeksiyonlarından korunma; sterilizasyon, dezenfeksiyon kurallarının bilinmesi ve uygulanmasıyla gerçekleşir.

Hastanın, ortamın ve araç gereçlerin, cerrahi müdahale öncesinde, girişim sırasında ve sonrasında patojen, non patojen mikroorganizmalarla kontaminasyonunu önleyerek sterilite korunur ve sterilitenin devamlılığı sağlanır.

 Sterilizasyonda dikkat edilmesi gereken temel ilkeler

* Steril edilecek obje iyi yıkanmış olmalıdır.

* Sterilizasyon türü steril edilecek objenin tüm yüzeyine etki etmelidir.

* Steril edilecek objeler doğru olarak paketlenir.

* Sterilizasyon türünün süresi yeterli olmalıdır.

* Steriliteyi bozmamak için objeler uygun şekilde saklanır.

* Steril edilen objenin üzerine aracın cinsi ve steril edilme tarihi yazılır.

* Steril edilen obje sterilizasyonun geçerli olduğu süre içinde kullanılmalı ve malzemenin son kullanma tarihi bilinmelidir.

* Steril edilecek malzemenin içerisine ve sterilizasyon yöntemine göre indikatör etiket (Steril edilecek malzemelerin sterilliğini doğrulayan ısı ve kimyasal etkenlerle renk değiştirebilen genellikle organik kökenli göstergelerdir.) konur.

 Sterilizasyon Yöntemleri

Sterilizasyon yöntemlerinin seçimi, steril edilecek obje ve mikroorganizmanın cinsi, kontaminasyon derecesi ve kurumun kullandığı yönteme göre değişir.

Sterilizasyon, fiziksel (ısı, ışın, filtrasyon, ultrasonik ses dalgaları) ve kimyasal (solüsyonlar) yollarla yapılır. Sterilizasyon işleminin kalitesi kullanılan sterilizasyon yönteminin yanı sıra, temel sterilizasyon ilkelerine uyulmasına da bağlıdır.

Fiziksel Yöntemler

1) Isı ile sterilizasyon
Isı ile sterilizasyonun etkisi, doğrudan mikroorganizmaların protein yapıları üzerine olur.

Kuru hava fırını (Pastör fırını):

Mikroorganizmalar üzerine etkisi, nemli ısıya göre daha azdır. Bütün mikroorganizmaları öldürmediği düşünüldüğünden dezenfeksiyon yöntemi olarak kabul edilir. Kuru hava ile nemin geçirgenliğine izin vermeyen pudralar, yağlar, cam eşyalar dezenfekte edilir. Bu yöntemle ısı-zaman ilişkisi şöyledir:

Kuru hava fırınında uygulanacak ısı ve süresi

Pastör fırını

Nemli hava ile sterilizasyon: Basınçlı su buharı (otoklav) ve basınçsız buhar ile sterilizasyon olarak ikiye ayrılır.

• Basınçlı su buharı (Otoklav): Yaygın olarak kullanılan, en etkili ve güvenilir sterilizasyon yöntemidir. Sporlar dâhil tüm mikroorganizmaları öldürür. Basınçlı buhar ile yapılan sterilizasyonun en önemli üç noktası; doymuş buhar (ideali %100 doymuş, kuru buhar), ısı ve zamandır. 

Basınçlı su buharı ile sterilizasyonda ısı-zaman ilişkisi şöyledir:

otoklav

Bu yöntem; cerrahi aletler, sıvılar, pamuklu materyaller, eldiven gibi cansız objelerin sterilizasyonunda kullanılır.

• Basınçsız buhar ile sterilizasyon: Doymuş ve akım halindeki basınçsız su buharı ortamında 100°C ile sterilizasyondur. 

Yüksek ısıya dayanmayan maddelerin (örneğin; şekerli besi yerleri vb.) sterilizasyonunda kullanılır. Arnold kazanı veya Koch kazanı gibi isimleri de vardır. Otoklavdan farkı, kapakların sıkıca kapanmaması ve çalışırken kapak kenarlarından buhar çıkarmasıdır.

Kazanı çalıştırmadan önce altındaki deposunda yeterli su olduğundan emin olunmalıdır. Sterilizasyon süresi hesaplanırken 100°C’ye ulaşılması temel alınır ve en az 30 dk. beklenir. Otoklavların kullanıma girmesinden sonra bu yöntemin kullanılabilirliği azalmıştır

 Flash sterilizasyon: Acil ihtiyaç durumlarında paketlenmemiş az sayıda malzemenin kısa sürede sterilizasyonu için kullanılan yöntemdir. Flash sterilizasyon için kullanılan otoklav ameliyathane içerisinde bulundurulur.

Yakma: Yakma, infekte atıkların ortadan kaldırılmasında en yaygın kullanılan ve önerilen yöntemlerdir. 

Yakma sonunda atık hacminin %95’ine kadar yok edilebilmesi yöntemin önemli avantajıdır. Ana yakma odası 900°C’ye, ikincil yakma 900/1200°C’ye kadar ısıtılır. Atıkların yüksek sıcaklıkta yakılması sonucu ortaya çıkan 900-1200°C sıcaklığa sahip atık gazların ısı enerjisinden yararlanmak mümkündür.

Sıcak su ile sterilizasyon: Tindalizasyon ve kaynatma olarak ikiye ayrılır

 Tindalizasyon: Yüksek ısı ile bozulabilecek sıvı maddeler belirli sıcaklıklarda birkaç gün üst üste tutularak steril edilir. Örneğin, hidrolize olabilen çözeltiler 70°C'de, serum gibi proteinli maddeleri içerenler 56°C'de, aşılar ve şekerli çözeltiler 100°C'de tutulur.

 Benmari içinde su ısıtılır. İçinde steril edilecek çözeltiler bulunan tüp veya şişeler su içine daldırılır.

Isıtma süresi çoğunlukla 1 saattir. İşlem 3 gün üst üste tekrarlanır. Dirençli sporlar için daha uzun süre de tutulabilir. İşlem aralarında materyal +4°C'de bekletilir. Tindalizasyon, az kirli çözeltilerle daha iyi sonuç verir. Bu nedenle kullanılacak cam eşyanın daha önceden diğer basit metotlarla steril edilmesi, içine madde konduktan sonra tindalize edilmesi önerilir.

 Kaynatma: Isıya dirençli mikroorganizmalar, sporlu bakteriler ve bazı virüsler 100°C’de birkaç saat dayanabilir. Bu nedenle kaynatma ancak evde ısıya dayanıklı metal ve cam eşyaların dezenfeksiyonu için kullanır.

2)Işınlarla sterilizasyon

Işınlarla sterilizasyonda ultraviyole ışınları, X ışınları, beta ve gama ışınları kullanılır. Bu ışınlar mikroorganizmaların DNA (Deoksiribonükleikasit)’sının yapısını bozarak etki eder. Gıda sanayiinde, suların sterilizasyonunda, protez malzemelerinin ve odaların ( müdahale odası, ameliyathane, vb.) sterilizasyonunda kullanılır.

3)Filtrasyon (süzme) ile sterilizasyon

Diğer sterilizasyon yöntemleri ile bozulan sıvı maddelerin sterilizasyonunda kullanılır. Sıvı ortamda bulunan mikroorganizmaları sıvıdan ayırma işlemidir. Mayilerin sterilizasyonu bu yöntemle yapılır. Bu amaçla kullanılan aletlere, filtre denir.

 Kimyasal Yöntemler

Kimyasal sterilizasyon yöntemleri;

• gazlarla kimyasal sterilizasyon 
•  sıvı kimyasal sterilizasyon olmak üzere iki şekilde uygulanır.

Gazlarla kimyasal sterilizasyon

Gazlarla kimyasal sterilizasyon; hassas cerrahi aletlerin, elektrikli ve optik aletlerin ve plastik materyalin sterilizasyonunda kullanılır. Genellikle kullanılan, gaz etilen oksittir. Bu gaz mikroorganizmaların bütün türlerine etkilidir. Sterilizatörden çıkarılmış malzeme hemen kullanılmaz, havalandırma bölmesine alınarak havalandırılır. Havalandırma, malzemenin 50–60°C’de 8–12 saat veya oda ısısında 7 gün bırakılması ile gerçekleştirilir.

Sıvı kimyasal sterilizasyon

Sıvı kimyasal sterilizasyon uygun olarak kullanıldığında bakteri, mantar, tüberküloz basili ve virüslerin tüm şekillerini yok eder. Sterilizasyon solüsyonu olarak genellikle gluteraldehit ve formaldehit kullanılır. Gluteraldehitin %2’lik solüsyonu etkilidir. Genellikle sistoskop, bronkoskop gibi lensli aletlerin sterilizasyonunda kullanılır. Sterilizasyonun gerçekleşmesi için aletler on saat glutaraldehitte bekletilir ve kullanılmadan önce içinden distile su geçirilerek iyi havalandırılması sağlanır.

ANTİSEPSİ

Enfeksiyonun önlenmesi için vücut yüzeyinde (deri ve mukoza) ve yaralarda bulunan patojen mikroorganizmaların kimyasal maddelerle temizlenmesi işlemine, antisepsi denir.

Canlı yüzeylerde, patojen mikroorganizmaları temizleyerek antisepsiyi sağlayan kimyasal maddelere, antiseptik solüsyon denir. Antiseptik solüsyonlar, dezenfeksiyonda kullanılan kimyasal maddelerin yeterince sulandırılarak dokularda kullanılabilir duruma getirilir. Bu nedenle antisepsi işlemine, doku dezenfeksiyonu da denir.

Antiseptik solüsyonlar su, sabun gibi sadece kir ve bakterileri azaltmaz; bu ajanlar kimyasal etki ile bakterileri öldürür (bakterisit etki) veya bakterilerin üremelerini durdurur (bakteriostatik etki).

* El ve cilt antisepsisi için kullanılan antiseptik solüsyonlar

*Sabun

*Heksaklorofen (Phisohex)

*Klorheksidin Glukonat (hibiscrup, klorhex)

* İyodin ve İyodoformlar

* Triklosan

*Alkoller (%70) etil ya da izopropil alkol

*Paraklorometoksilin (PCMX)

DEZENFEKSİYON

Dezenfeksiyon, cansız objelerde hastalık yapabilen mikroorganizmaların (sporlar hariç) çoğalmasının engellenmesi veya yok edilmesi işlemidir.

Dezenfeksiyon için kullanılan kimyasal solüsyonlara, dezenfektan denir. Dezenfektan çok düşük konsantrasyonlarda vücut yüzeyine uygulandığı zaman, antiseptik ismini alır. 

Antiseptiklerle canlı dokulardan mikroorganizmaların uzaklaştırılması işlemine ise antisepsi denir.

 Dezenfeksiyonun amacı ve önemi

Organizmada gelişebilecek olası bir enfeksiyonun başlamasını engellemek için ortamdaki potansiyel tehlikeye sahip mikroorganizmaları tür ve sayıca azaltmak, yok etmek veya uzaklaştırmaktır. Hastane ortamında gerek hasta bakımı ile ilgili araç gereçlerin, gerekse ortamın dezenfeksiyonu, hastane enfeksiyonlarının önlenmesi ve enfeksiyon zincirinin kırılmasında önemlidir.

* Dezenfektanların etkisi

* Dezenfektanın yoğunluğuna,

* Dezenfeksiyon solüsyonun ısısına,

* Organizma ile temas ettiği süreye,

* Organizmanın miktarı ve türüne,

* Dezenfekte edilecek materyalin temizliğine bağlıdır

Dezenfektan maddeler, mikroorganizmaların zarına geçerek etkisini gösterir. Ancak obje üzerindeki kan, serum ve diğer proteinli maddeler geçişi önleyip dezenfeksiyonu etkisiz hale getirebilir. Bu nedenle dezenfekte edilecek materyalin çok iyi yıkanıp durulanması gerekir. Yüksek yoğunluktaki dezenfektanların öldürücü etkisi yüksektir.

 Dezenfeksiyonun başarıya ulaşması için yapılması gerekenler
* Dezenfekte edilecek objede materyal artığı temizlenir.
* Obje dezenfektan içine tam olarak batırılır.
* Uygun dezenfektanda uygun süre bekletilir.

Dezenfeksiyon işlemlerinde kullanılan dezenfektanlarda aranan özellikler şunlardır:
* Kısa sürede en dayanıklı mikroorganizmaları etkilemesi
* Çözücüde kolay erimesi
* Etkisinin canlı dokuya az, mikroorganizmalara çok olması (toksik etki)
* Malzemeyi bozmaması ve leke yapmaması
* Kokusunun hoş olması
* Ekonomik olması
* Kolay temin edilebilmesi
* Düşük yoğunlukta yüksek etkili olması
* Kullanımının kolay olması
* Hem dezenfektan hem de antiseptik olarak kullanılabilmesi
* İrritan (tahriş edici) etkisinin olmaması
* Dezenfeksiyon yöntemleri

Dezenfeksiyon işleminin çeşitli yapılış yöntemleri vardır. Aşağıda en çok kullanılan dezenfeksiyon yöntemleri ve dezenfektanlar sıralanmıştır.

Kimyasal yöntemlerde; klor, brom, iyot, ozon, fenol, alkol, sabun, deterjan, hidrojen peroksit, çeşitli alkaliler ve asitler kullanılır.

 Fiziksel yöntemlerde; ısı ve ışık kullanılır. Isı ile dezenfeksiyonda sıcak su ve kaynatma, ışık ile dezenfeksiyonda ultraviyole ışığı en çok kullanılan yöntemlerdendir.

Mekanik yöntemlerde; ızgara, kum tutucu, çökeltme, biyolojik tasfiye işlemleri kullanılır.

 Radyasyon yönteminde; kobalt 60 gibi (radyoizotop ) maddelerden çıkan gama ışınları da su ve pis suların dezenfeksiyonunda kullanılır.

Dezenfeksiyon çeşitleri

Dezenfeksiyonda kullanılan dezenfektanların etkisine göre gruplandırılır.

 1)Yüksek düzey dezenfeksiyon: Yüksek ısıda bozulabilen malzemeler kimyasal solüsyonlarla dezenfekte edilir. En çok kullanılan dezenfektanlar; 

• guluteraldehit, 
• formaldehit, 
• hidrojen peroksittir.

 2)Orta düzey dezenfeksiyon: Virüs ve bakteri sporlarını öldürmez. 

• Alkoller, 
• iyodoforlar, 
• fenoller bu gruba girer.

 3)Düşük düzey dezenfeksiyon: Vejetatif bakterilerle, bazı mantar ve virüsleri etkileyen yöntemdir. 

• Fenoller, 
• amonyum bileşikleri 
• iyodoforlar bu gruba girer.

 Sık kullanılan dezenfektanlar

 Alkoller: Plastik, lastik ve lateks malzemeler için kullanılır. Yüksek düzey dezenfeksiyon oluşturmaz.

 İyot ve iyodoforlar: Kolay temin edilir, fakat yüksek düzey dezenfeksiyon oluşturmaz. Antiseptik olarak da kullanılır.

 Klor solüsyonları: Geniş yüzeylerin dezenfeksiyonunda kullanılır. Hepatit B ve AIDS virüslerinde etkili olup yüksek düzey dezenfeksiyon sağlar.

 Formaldehit: Yüksek düzey dezenfeksiyon sağlar fakat çok toksiktir.

Gluteraldehit: Yüksek düzey dezenfeksiyon sağlar, formaldehite göre daha az toksiktir.

Bone Giyme

Cerrahi müdahale sırasında saçlardan oluşacak döküntülerden ve sıçrayacak partiküllerden hastanın korunması için bone veya kep kullanılır.

Maske Takma

Solunumla bulaşan patojen mikroorganizmalarla enfekte olduğu bilinen hastaların bakımında ve cerrahi müdahaleye yardımcı olurken tek kullanımlık cerrahi maske kullanılır. Maskeler; kâğıt, bez, köpük veya sentetik materyallerden yapılmış olabilir. Maske, tekniğine uygun takılır ve çıkarılır.

Steril Gömlek Giyme ve Çıkarma

Steril gömlek, bir bariyer oluşturarak mikroorganizmaların ciltten ve giysilerden cerrahi uygulama yapılacak bölgeye ulaşmasını engellemek, hastayı ve cerrahi ekip üyelerini çapraz enfeksiyondan korumak amacıyla kullanılan, kumaş ya da tek kullanımlık malzemeden yapılmış gömlektir.

Steril Eldiven Giyme ve Çıkarma

Sağlık personeli; elinde kesik, çizik ve çatlaklar olduğunda ve rutin işlemler sırasında, kendi can güvenliğini sağlamak amacıyla eldiven giymeye özen gösterir.

Eldiven, çapraz bulaşmaları (sağlık personelinin elinden hastalara veya steril malzemelere, hastadan sağlık personeline ya da sağlık personelinin eliyle hastadan hastaya ) önlemek için giyilir. Bu nedenle eldivenleri tanımamız ve nasıl giyildiğini bilmemiz gerekir.

Steril eldiven, naylon eldiven, nonsteril eldiven olmak üzere üç çeşit eldiven vardır.

Steril eldiven; lateks içeren ve içermeyen, cerrahi aseptik kurallar çerçevesinde yapılacak işlemlerde kullanılan eldiven çeşididir. Steril eldiven sağ ve sol ele uyumlu olarak bulunur. Eldivenin ele daha iyi uyması için başparmak biraz içeri doğru kaydırılmıştır. İçi ve dışı steril ve bir çift olarak ambalajlarda bulunur. Boyutları, 7’den başlayıp yarım numara artarak 8 ½’ ye kadardır. Steril eldiven tekniğine uygun giyilir ve çıkarılır.

Naylon eldiven; ince, genellikle yarı şeffaf naylondan yapılmıştır. Zorlanma olmayan işlerde, ellerin temiz kalması için kullanılır.

Eldiven, ele tam oturmadığı için ince işlerin yapılmasına olanak vermez. Daha çok gıda sektöründe bulaşmanın engellenmesi için kullanılır.

Nonsteril eldiven; steril olmayan, (nonsteril) çoklu ambalajlarda kullanıma sunulur. Sağ ve sol çiftlerden her ikisi de birbirinden farksızdır. Ele oturduğu için rahatlıkla pek çok amaçla kullanılır.

Nonsteril eldiven giyme ve çıkarma

Eldiven kullanımında dikkat edilmesi gereken noktalar

*Steril ortamlarda yapılması gereken işlemler (cerrahi operasyonlar, üriner kateterizasyon vb.) dışında, steril eldiven kullanmaya gerek yoktur

*Vücut sıvıları, kontamine materyal ve yüzeyler, mukozalar ve zedelenmiş deri ile temastan önce eldiven giyilir.

*Sağlık çalışanının deri bütünlüğü bozulmuş ise eldiven giyilir.

*Bir hasta ile ilgili işlem bittikten sonra eldivenler hemen çıkarılır, tıbbi atık torbasına atılır.

*Aynı eldiven, başka bir hasta için kullanılmaz.

*Eldivenler yıkanmaz.

*Eldiven bulaşma riskini tamamen ortadan kaldırmaz.

*Eldiven giymeden önce ve eldiveni çıkardıktan sonra eller mutlaka yıkanır.

*Bulaşma riskinin fazla olduğu durumlarda, çift eldiven giyilir.

* Hastadan bir başka hastaya geçerken ayrıca aynı hastanın kontamine bölgesiyle temastan sonra başka bir bölgeye temas etmeden önce eldiven mutlaka değiştirilir.

* Aynı eldivenle asla iki farklı girişimde bulunulmaz.

Steril Paket ve Bohça Açma

Steril paket ve bohça, tekniğine uygun olarak açılır. Böylelikle steril paket ve bohçanın sterilliği bozulmaz.

Steril paket ve bohça açmada dikkat edilecek noktalar

* Steril bir paketin dışının steril olmadığını unutmayınız.

* Steril malzeme paketinin yırtık olup olmadığı kontrol edilir.

*Steril malzeme paketinin ıslak olup olmadığı kontrol edilir.

*Steril malzeme paketinin son kullanma tarihi kontrol edilir.

* Paket üzerinde sterilizasyon işlemine tabi tutulduğunu gösteren maruziyet bantları (indikatörlü etiketler) kontrol edilir.

* Paketi kesinlikle yırtarak açmayınız.

*Steril malzemeyi, steril giyinen birisi için açıyorsanız açtığınız paketin içindeki malzemeyi almasını bekleyiniz, paketin içine dokunmayınız.

*Steril paket veya bohça bir yere konularak açılacak ise zemin kuru, boş, bel seviyesinden yüksekte ve düz olmalıdır.

                               a) steril edilmemiş paket            b)steril edilmiş paket(renklere dikkat)

KONU VİDEOLARI

Steril Eldivn Giyme

Steril Önlük Giyme